Spłaszczona główka (Plagiocefalia) u niemowlaka

Czym jest plagiocefalia, poznaj przyczyny, objawy i metody leczenia

Plagiocefalia, czyli asymetryczne spłaszczenie główki niemowlęcia, to problem, który może budzić niepokój u rodziców. W większości przypadków jest to schorzenie odwracalne, które można skutecznie leczyć. Najlepsze rokowania są wtedy, gdy terapia zostanie wdrożona przed 6. miesiącem życia dziecka. W tym artykule dowiesz się, czym jest plagiocefalia, jakie są jej przyczyny, objawy oraz dostępne metody leczenia.

Czym jest Plagiocefalia?

Plagiocefalia to deformacja czaszki, która polega na asymetrycznym spłaszczeniu jednej strony główki niemowlęcia. Najczęściej dotyczy tylnej części główki, choć może obejmować także boki i przednią część czaszki. Wyróżnia się dwa główne rodzaje tego schorzenia:

1. Plagiocefalia ułożeniowa – najczęściej spotykana, wynikająca z czynników zewnętrznych, takich jak pozycja dziecka podczas snu.
2. Plagiocefalia wynikająca z przedwczesnego zarośnięcia szwów czaszkowych (kraniosynostoza) – rzadsza forma, która może wymagać interwencji chirurgicznej.

Czaszka niemowlęcia jest bardzo plastyczna w pierwszych miesiącach życia, co oznacza, że łatwo poddaje się naciskowi. Ta cecha pozwala na naturalny rozwój czaszki, ale jednocześnie sprawia, że jest podatna na deformacje, jeśli nacisk jest nierównomierny.

Źródło ryciny: Identifying the Misshapen Head: Craniosynostosis and Related Disorders
Mark S. Dias, MD, FAAP, FAANS,a Thomas Samson, MD, FAAP,b Elias B. Rizk, MD, FAAP, FAANS,a
Lance S. Governale, MD, FAAP, FAANS,c Joan T. Richtsmeier, PhD,d SECTION ON NEUROLOGIC SURGERY, SECTION ON PLASTIC AND RECONSTRUCTIVE SURGERY

Przyczyny Plagiocefalii

Asymetria główki u dzieci może mieć różne przyczyny. Najczęściej są one związane z czynnikami mechanicznymi, które wpływają na kształt czaszki. Oto najważniejsze z nich:

1. Ułożenie do snu

Zalecenie, aby niemowlęta spały na plecach, zmniejszyło ryzyko nagłej śmierci łóżeczkowej (SIDS). Długotrwałe leżenie w tej samej pozycji może jednak prowadzić do spłaszczenia tylnej części główki. Jeśli dziecko zawsze układa główkę na jedną stronę, może to prowadzić do asymetrii.

2. Wrodzone wady postawy

Kręcz szyi, czyli ograniczenie ruchomości szyi spowodowane napięciem mięśniowym, jest jedną z częstszych przyczyn plagiocefalii. To prowadzi do nierównomiernego nacisku na czaszkę.

3. Ciąża mnoga

W przypadku ciąż mnogich przestrzeń w macicy jest ograniczona. To może powodować ucisk na główki płodów, prowadząc do deformacji czaszki.

4. Wcześniactwo

Wcześniaki są bardziej narażone na plagiocefalię. Ich kości czaszki są bardziej miękkie i podatne na deformacje, a często spędzają dużo czasu w inkubatorach, co ogranicza ich ruchomość.

5. Inne czynniki

Używanie fotelików samochodowych, nosidełek czy leżaczków przez długi czas może również przyczyniać się do powstawania plagiocefalii.

Objawy Plagiocefalii, jak rozpoznają ją terapeuci w Back2Health Ochota

Plagiocefalia objawia się głównie spłaszczeniem jednej strony główki, ale mogą jej towarzyszyć również inne zmiany w wyglądzie twarzy i czaszki. Najczęstsze objawy to:

Problemy z ruchomością głowy – dziecko może preferować obracanie głowy w jedną stronę.

Spłaszczenie jednej strony główki – widoczne zwłaszcza z góry.

Asymetria twarzy – np. niesymetryczne ułożenie uszu, jedno ucho może być przesunięte do przodu.

Spłaszczenie czoła po jednej stronie – może być subtelne, ale widoczne przy dokładnej obserwacji.

Asymetria oczu i policzków – jedno oko może wydawać się większe, a policzki mogą mieć różną objętość.

Jak Leczyć Plagiocefalię? Profesjonalna terapia w Back2Health Warszawa

Leczenie plagiocefalii zależy od jej przyczyny, stopnia zaawansowania oraz wieku dziecka. W większości przypadków terapia jest nieinwazyjna. Oto najczęściej stosowane metody:

1. Zmiana Pozycji

Najważniejszym krokiem w leczeniu plagiocefalii jest zmiana pozycji dziecka podczas snu i aktywności. Rodzice powinni:

• Często układać dziecko na brzuchu podczas czuwania (tzw. „tummy time”), co pomaga odciążyć tył głowy i wzmacnia mięśnie karku oraz pleców.
• Zmiennie układać dziecko do snu, aby nacisk na główkę był równomierny.
• Unikać długotrwałego korzystania z fotelików samochodowych i nosidełek.

2. Ćwiczenia Fizjoterapeutyczne: Regularne ćwiczenia pod okiem doświadczonego fizjoterapeuty mogą pomóc w korygowaniu kręczu szyi oraz wzmacnianiu mięśni odpowiedzialnych za ruchy głowy. Fizjoterapeuta może również nauczyć rodziców odpowiednich technik masażu i ćwiczeń do wykonywania w domu.

3. Korekcja za pomocą Poduszek: Na rynku dostępne są specjalne poduszki korekcyjne, które pomagają w odciążeniu spłaszczonej części główki. Poduszki te mają ergonomiczny kształt, który zapewnia równomierny rozkład nacisku.

4. Kaski Korekcyjne: W bardziej zaawansowanych przypadkach stosuje się specjalistyczne kaski korekcyjne. Kaski te są projektowane indywidualnie dla każdego dziecka i pomagają w modelowaniu kształtu czaszki. Terapia kaskowa jest najbardziej skuteczna, gdy rozpocznie się ją przed 6. miesiącem życia.

5. Terapia Osteopatyczna: Osteopatia może być skuteczną metodą leczenia plagiocefalii. Osteopata dzięki odpowiednio dobranym technikom manipulacji, potrafi modelować czaszkę, wpływać na poprawę ruchomości kręgosłupa, niwelowanie napięć i poprawę ruchomości szwów co w efekcie umożliwia poprawę kształtu czaszki. Terapia osteopatyczna jest bezpieczna i nieinwazyjna, a jej efekty są często widoczne już po kilku sesjach.

Dlaczego szybka diagnoza jest ważna?

Im wcześniej zostanie zdiagnozowana plagiocefalia, tym większe szanse na skuteczne leczenie. Pierwsze miesiące życia dziecka to czas, kiedy czaszka jest najbardziej plastyczna, co umożliwia łatwiejsze korygowanie deformacji. Nieleczona plagiocefalia może prowadzić do trwałych asymetrii czaszki i twarzy, a w niektórych przypadkach także do problemów z rozwojem poznawczym i motorycznym.

Jak zapobiegać plagiocefalii? Porada od terapeutów z Back2Health Warszawa

Zapobieganie plagiocefalii jest łatwiejsze niż jej leczenie. Rodzice mogą podjąć kilka prostych kroków, aby zmniejszyć ryzyko deformacji czaszki u swojego dziecka:

1. Regularnie zmieniać pozycję dziecka podczas snu i aktywności.
2. Zachęcać dziecko do leżenia na brzuchu podczas czuwania.
3. Unikać długotrwałego korzystania z fotelików samochodowych, nosidełek i leżaczków.
4. Obserwować kształt główki dziecka i w razie wątpliwości skonsultować się z pediatrą.

Zagrożenia płynące z nieleczonej plagiocefalii

Badania prowadzone przez dr. Matthew L. Speltza z Centrum Badawczego w Seattle pokazują, że nieleczona plagiocefalia ułożeniowa może negatywnie wpływać na rozwój ruchowy i poznawczy niemowląt, przy czym dzieci z deformacją czaszki osiągają gorsze wyniki w testach ruchowych; nie jest jednak jasne, czy to plagiocefalia prowadzi do opóźnień, czy dzieci o ograniczonej aktywności są bardziej narażone na rozwój tego schorzenia.

Podsumowanie

Plagiocefalia to zaburzenie, które można skutecznie leczyć, zwłaszcza jeśli zostanie wcześnie zdiagnozowane. Kluczowe znaczenie ma szybka reakcja rodziców oraz wdrożenie odpowiednich działań, takich jak zmiana pozycji dziecka, ćwiczenia fizjoterapeutyczne czy terapia osteopatyczna. W bardziej zaawansowanych przypadkach pomocne mogą być kaski korekcyjne.

Pamiętaj, że szybka reakcja i odpowiednie działania mogą znacząco poprawić kształt główki dziecka i zapobiec dalszym problemom zdrowotnym.

W naszej klinice za terapię dzieci z asymetriami główki odpowiadają doświadczeni specialiści: Michał Bartoszewicz, Justyna Brewczak, Krzysztof Krzystyniak, Ewa Mikowska. Jeśli masz wątpliwości dotyczące kształtu główki swojego dziecka, zapraszamy na konsultację – pomożemy dobrać odpowiednią terapię i zadbać o zdrowie Twojego malucha.

Chcesz być na bieżąco z tym, co u nas słychać? Zapraszamy na nasze social media: FACEBOOK –TIKTOK – INSTAGRAM

Bibliografia:

1. Andrew Peterson, Kelly Wood „PEDIATRICS EXAMINATION AND BOARD REVIEW” 2017 by McGraw-Hill Education.
2. Ellwood J, Draper-Rodi J, Carnes D. The effectiveness and safety of conservative interventions for positional plagiocephaly and congenital muscular torticollis: a synthesis of systematic reviews and guidance. Chiropr Man Therap. 2020 Jun 11;28(1):31. doi: 10.1186/s12998-020-00321-w. PMID: 32522230; PMCID: PMC7288527.
3. Valerio Ramieri et al. Treatment of Deformational Plagiocephaly With Physiotherapy. Journal of Craniofacial Surgery. 2019.